Praca w Szwecji - co musicie wiedzieć. Część 1

Zastanawiacie się nad podjęcie pracy w Szwecji? Ten wpis przybliży Wam obowiązujące przepisy i uświadomi, jakie przysługują prawa pracownicze. Znajdziecie tutaj dużo praktycznych porad i wskazówek. Opracowując go, korzystaliśmy głównie z materiałów polskiej ambasady w Sztokholmie i dołożyliśmy wszelkich starań, aby zawarte w nim informacje były aktualne i zgodne z obowiązującymi regulacjami.

Przygotowania przed wyjazdem

Zaczniemy od sprawy najważniejszej, czyli języka. Przed wyjazdem warto zatroszczyć się chociaż o znajomość najważniejszych zwrotów. Komunikatywność na podstawowym poziomie i chęć do nauki języka jest wymagana na większości rozmów rekrutacyjnych. Często porozumiemy się w języku angielskim, ale Szwedzi traktują ten język jako zastępczy i nie akceptują go w codziennej komunikacji przez dłuższy okres. W przypadku pracy fizycznej bardzo duże znaczenie mają posiadane umiejętności, przy czym niektóre zawody jak np. elektryk wymagają okazania odpowiednich certyfikatów (szwedzki, bądź europejskich). Przydadzą się również uzyskane dyplomy, świadectwa pracy i wszelkie dokumenty potwierdzające nabyte kwalifikacje – oczywiście trzeba je najpierw przetłumaczyć na język szwedzki. Potencjalny pracodawca będzie zwracał dużą uwagę na zakres obowiązków, jaki mieliśmy w poprzednich miejscach pracy. Jeśli będą się one pokrywać z oczekiwaniami wobec nas, szanse na zatrudnienie znacznie wzrosną. Solidny i dobrze przygotowany życiorys zawodowy jest kluczem do znalezienia pracy w Szwecji.

Jak szukać pracy?

Najprościej jest znaleźć pracę przez polecenie. Szwedzi dużą wagę przywiązują do osobistych rekomendacji, więc jeśli mamy przyjaciół, rodzinę lub znajomych już pracujących w tym kraju, warto zwrócić się do nich z pytaniem, czy w ich miejscu pracy nie poszukuje się osób o podobnych jak Wy kwalifikacjach. Dobrze jest pamiętać o odpowiedzialności za polecenie – jeśli ktoś nas poleci zyskamy przewagę, jeśli jednak z jakichś powodów narazimy na szwank dobrą opinię, którą nam wystawił, jego wiarygodność spadnie w oczach osoby, której nas rekomendował.

Kolejną szansą mogą okazać się państwowe urzędy zatrudnienia oraz prywatne agencje z ofertami pracy. Bardzo popularnym sposobem szukania pracy jest internet. Swoje usługi w tym zakresie oferuje wiele portali internetowych, skierowanych do ludzi poszukujących zatrudnienia praktycznie we wszystkich branżach i na wszystkich stanowiskach. Chcąc zaoferować swoje usługi jako firma lub osoba prywatna, warto skorzystać z pośrednictwa popularnej giełdy internetowej lub ogłoszeń w lokalnej prasie. Istnieją też agencje pośrednictwa pracy, które dostarczają pracowników swoim klientom. Agencje te rekrutują pracowników, czasami też oferują mieszkanie i dojazd do pracy.

Nie wierzmy na słowo

Urzędy konsularne RP w Szwecji zalecają, żeby należycie sprawdzić potencjalnego pracodawcę. Z ich doświadczeń wynika, że nie zawsze referencje wystawione przez agencje pośrednictwa pracy, czy znajomych się sprawdzają. Aby skontrolować czy dany pracodawca, zleceniodawca lub pośrednik pracy są zarejestrowani jako legalne podmioty gospodarcze, można skorzystać z informacji miejscowego Urzędu Rejestracji Spółek (www.bolagsverket.se). Wiarygodność firmy, a także osoby prywatnej można sprawdzić w Urzędzie Komornika (Kronofogden – www.kronofogden.se).

Ubezpiecznie społeczne

Ubezpieczenia społeczne w Szwecji opierają się na zasadzie solidarności i obejmują świadczenia socjalne stosowane w różnych sytuacjach życiowych. Za administrację tymi świadczeniami odpowiada szwedzka Kasa Ubezpieczeń (Försäkringskassan). Prawo do nich nabywa się, będąc rezydentem lub podejmując pracę na terenie Szwecji. Do grupy przywilejów należą: wynagrodzenie w razie choroby, pokrywanie kosztów leczenia, zasiłek na dziecko lub dodatek na mieszkanie. Osoba pracująca w Szwecji musi sama zarejestrować się w Kasie Ubezpieczeń. Potrzebne są do tego te same dokumenty, których wymaga Urząd Skarbowy. Obydwa urzędy nie zatrzymują oryginałów przedkładanych dokumentów, tylko je kopiują. Bardzo ważne jest, aby przy rejestracji w Kasie Ubezpieczeń wpisać dane rodziny pozostałej w kraju. Jest to niezbędne do uzyskania np. zasiłku na dzieci (barnbidrag).

Jak płacić podatki?

Wszyscy, którzy uzyskują przychody w Szwecji, muszą złożyć deklarację w następnym roku dochodowym. Za bieżący rok dochodowy przyjmuje się ten rok, w którym są uzyskane dochody. Jest on liczony od 1 stycznia do 31 grudnia. Osoby fizyczne mogą być opodatkowane od dochodów z pracy najemnej lub prowadzenia własnej działalności. Odprowadzaniem podatku od osób zatrudnionych zajmuje się pracodawca. W styczniu wszyscy pracujący otrzymują wykaz z przychodów uzyskanych w ubiegłym roku. Pracodawca ma obowiązek wysłać go do pracownika i do Urzędu Skarbowego. Na początku kwietnia Urząd Skarbowy wysyła do każdego podatnika deklarację podatkową (Inkomstdeklaration). Formularz jest w dużym stopniu wypełniony przez Urząd Skarbowy. Jest tam również szacunkowe wyliczenie wysokości podatku na podstawie danych o dochodach. Warto sprawdzić wpisane tam kwoty i ewentualnie uzupełnić o przysługujące odpisy. Deklarację podatkową należy złożyć w Urzędzie Skarbowym najczęściej do pierwszego poniedziałku w maju. Dokładna data wyznaczana jest na początku każdego roku. Najpóźniej w połowie września większość osób, które złożyły deklarację podatkową, otrzymuje decyzję o ostatecznym wymiarze podatku. Na stronie Urzędu Skarbowego: www.skatteverket.se znajdują się szczegółowe informacje (w tym po polsku) na temat systemu podatkowego oraz sposobu deklarowania dochodów.

Co powinna zawierać umowa o pracę?

W Szwecji obowiązują dwie podstawowe formy zatrudnienia:

• umowa na czas określony,
• umowa na czas nieokreślony.

Umowa na czas nieokreślony jest najpopularniejszą i najkorzystniejszą dla pracownika formą zatrudnienia w Szwecji. Umowy ograniczone w czasie to:

• umowa na czas próbny (provanstälning) – maksymalnie na 6 miesięcy,
• umowa na czas określony (visstidsanställning) – maksymalnie na 2 lata,
• umowa na czas wykonania danej pracy (projektanställning),
• praca sezonowa (säsongsarbete),
• umowa na zastępstwo (vikariat).

Zalecamy szczegółowe przestudiowanie warunków umowy o pracę przed jej podpisaniem. Umowa z uczciwym pracodawcą zawsze jest zawierana na piśmie. Zgodnie z prawem ochrony zatrudnienia (Lag om anställningsskydd), pracodawca i pracownik mogą ustnie dojść do porozumienia o warunkach pracy, wówczas pracodawca powinien dostarczyć pracownikowi umowę w formie pisemnej najpóźniej miesiąc po podjęciu przez niego pracy. Informacje, jakie powinna zawierać umowa o pracę:

• nazwa i adres pracodawcy,
• numer organizacyjny firmy,
• imię, nazwisko, adres i numer personalny pracownika,
• zawód wykonywany oraz obowiązki pracownika,
• forma zatrudnienia,
• wynagrodzenie (stawka godzinowa, pensja tygodniowa lub miesięczna),
• ilość godzin pracy,
• wynagrodzenie za nadgodziny,
• dni wypłaty,
• okres wypowiedzenia pracy,
• ilość dni urlopu,
• rodzaj umowy zbiorowej, jeśli obowiązuje ona w danym miejscu pracy,
• rodzaj ubezpieczeń, którymi objęty jest pracownik w danym miejscu pracy.

Na tym kończymy pierwszą część naszego poradnika. W kolejnej opowiemy Wam między innymi o obowiązującym czasie pracy, przepisach urlopowych, zwolnieniach lekarskich, wypowiedzeniu umowy o pracę i jak rozstrzygnąć spór z pracodawcą.

Drugą część poradnika znajdziecie tutaj.